Het Herdenkingstoerisme
1 juli 1916 blijft zonder weerga een datum die in het Britse geheugen staat: het was de meest bloedige dag uit de hele geschiedenis van het Britse leger met meer dan 60 000 slachtoffers (doden, gewonden, vermisten). Sindsdien staat het in het Britse collectief geheugen gegrift als blijk van de Britse dapperheid maar tegelijk als één van de grootste en meest nutteloze tragedies ooit. Elke dorpsnaam in de Somme wordt voortaan mentaal geassocieerd met een stad of een regio in het Verenigd Koninkrijk die er manschappen had naartoe gestuurd. Het zuidelijke deel van het circuit belicht de Franse kant en de noordelijke de Britse kant.
De kerkhoven
Een bijzondere plaats moet voorbehouden blijven aan een specifieke vorm van toerisme, namelijk die van het bezoeken van een kerkhof met de bedoeling het graf van een grootvader te vinden. Intieme en openbare stukken wisselen elkaar af in het kader van het rouw- en herdenkingsproces. Vanaf het begin van de jaren ’20 worden de kerkhoven meer bezocht dan de plaatsen waar gevochten werd. Nu zoveel jaar later zorgt een hernieuwde interesse- vaak door de generatie van de kleinkinderen – voor de Groote Oorlog die lang overschaduwd werd door de Tweede Wereldoorlog, voor een groeiend aantal bezoekers aan de kerkhoven.
Welke nationaliteit het kerkhof ook belichaamt, het geeft een beeld weer van levens- en doodsomstandigheden van de mannen en dit door hun plaatsing, opbouw, bijzondere of originele inscripties of door hun verhaal. De kerkhoven getuigen van de pogingen van de samenlevingen om bij het verlaten van de oorlog het hoofd te bieden aan de massale rouw waarvan we tot vandaag nog niet alle gevolgen van kunnen vatten.
De 14 Duitse, 19 Franse en 410 Britse kerkhoven in de Somme kunnen met gemak van elkaar onderscheiden worden:
De Duitse kerkhoven worden beheerd door de Deutsche Kriegsgräberfürsorge Volksbund en zijn te herkennen aan hun zwarte kruisen in gietijzer of steen, meestal te midden van een park beplant met bomen. De Volksbund (gecreeërd in 1919) kreeg als opdracht de Duitse graven in het buitenland te inventariseren, te bewaren en te onderhouden. De organisatie helpt je dank zij haar internetsite het graf van een soldaat te lokaliseren: http://volksbund.de/
De Franse kerkhoven worden gekenmerkt door hun witte kruisen en de mast waaraan de Franse vlag wappert; ze hebben altijd een knekelhuis. De diensten van het Ministerie van Defensie beheren het onderhoud van de Franse dodensteden. De fiches van de Franse soldaten “gestorven voor Frankrijk” kunnen geconsulteerd worden via http://www.memoiredeshommes.sga.defense.gouv.fr/
De Britse kerkhoven zijn zeer talrijk aanwezig in de frontzone. Men koos er immers voor de lichamen zo dicht mogelijk te begraven bij de plaats waar de soldaten sneuvelden. Er worden slechts weinig lichamen gegroepeerd in een dodenstad in tegenstelling tot wat de Fransen en Duitsers deden. De grafstenen van de Britse soldaten bevinden zich op de kerkhoven en worden voorzien van het “Cross of Sacrifice”, wanneer ze uit meer dan 40 graven bestaan en van de “Stone of Sacrifice”, als ze meer dan duizend graven verzamelen. De Commonwealth war Graves Commission, opgericht in 1917 beheert het geheel van Britse kerkhoven in de wereld: http://www.cwgc.org/
Le Circuit du souvenir
Het Departement van de Somme organiseert zich rond een circuit dat gewijd is aan emblematische sites van de Groote Oorlog. Het zijn plaatsen vol met herinneringen, herdenkingen of zelfs ware bedevaartsoorden. Le Circuit de Mémoire wordt opgericht met de bedoeling de herdenkingssites van het departement op te waarderen en de bezoekers die op ontdekking willen doorheen het verhaal van de Eerste Wereldoorlog in het gebied van de Somme, beter wegwijs te maken.
Het circuit organiseert zich dus rond 10 plaatsen waar men niet omheen kan:
Historial de la Grande Guerre in Péronne
La Chapelle du Souvenir à Rancourt
Het Zuid-Afrikaanse Museum en Mémorial in Longueval
De monumenten en kerkhoven in Pozières
De Frans-Britse Memorial en de Museumsite in Thiepval
De Newfoundland Memorial in Beaumont-Hamel
De mijnkrater (Lochnagar Crater) in La Boisselle
Het Somme museum 1916 in Albert
Le P’tit Train de la Haute-Somme in Froissy
Het Frans-Australisch Museum in Villers-Bretonneux
Bovenop deze 10 sites markeren tal van kleine symbolische en belangrijke herdenkingsplaatsen het gebied van de Somme.
Om meer te weten komen over het Circuit du Souvenir en de gedetailleerde voorstelling van de sites:
Folder op aanvraag bij CDT (http://www.somme14-18.com) en in l’Historial.
Georganiseerd circuit voor groepen: inlichtingen en reservaties: group@historial.org
Meer informatie over de veldslagen in de Somme vindt u op de site van toerisme de Somme gewijd aan het herdenkingstoerisme:www.somme14-18.com